İLETİŞİMDE BEN’Lİ MESAJLAR
iletişim
ben'li mesajlar
mesajlar
çocuk eğitim rehberi
anne babalar
Çocuklarla etkili iletişim kurmak için ‘’Ben’li mesajlarla konuşulmalıdır. Problemin kime ait olduğunu öğrendikten sonra çözümleyici dinlemenin öğrenilme aşamasına geçilir. Problem sahiplerinin kararlı olması, eğitimde doğru yolun izlendiğinin göstergesidir.
Sorun yaşanan bazı durumlardan biri; kimi ailenin çocuğunu dinlememesidir. Öylesine meşguldürler ki, çocuklarını duymazdan gelirler. Böyle durumlarda çocuk, kendisi ile ilgilenilmediğini, aile içinde önemsenmediğini düşünür. Kimi aile de ise çocuk ailesindeki konuşmanın bitmesini beklemeden söz hakkını elde etmek ister. Kendisine söz hakkı verilinceye kadar sürekli cümlesini tekrarlar. Ya da anne-babayı dürtüklemek sureti ile sözü dinleninceye kadar uğraşır. Bazen ise; anne-baba çocuğunun kendisini dinlemediğinden, kendileri konuşurken farklı uğraşlar içinde olduğundan yakınır. Anne-baba işitilmek istiyorsa, öncelikle dinlemeyi öğrenmelidir. Eğer sözünüze,
—Bunu gerçekten dinlemelisin.
—Şimdi beni dikkatle dinle! Diyerek başlamışsanız, çocuklarınız sizi dinlemeleri için eğitilmişlerdir.
ÇOCUĞUMU NASIL ETKİLEYEBİLİRİM?
Çocuklarla konuşurken SEN’Lİ ve BEN’Lİ mesajlar veririz. Bu adımdan sonra sırada çocuğunuzu etkilemek gelmektedir. Sen’li mesajlar çocuğu suçlama ve eleştirme içerir. Bu çocuğun kabahatli olması demektir. Sözlü saldırı anlamı taşır. Sonucunda çocuk, gerçekleri söylemek yerine kendini savunmak için inkar etmeyi öğrenir.
En iyi etkileme yöntemlerinden biri BEN’Lİ mesajların verilmesidir. Ben’li mesajlar, çocuğunuzun davranışı karşısında yaşadığınız duyguların ona anlatılmasıdır. Ses tonumuz çok önemlidir. Söze ‘’Ben’’ diye başlanır. Suçlama yoktur. Çocuğunuzu etkilemek için vereceğiniz mesajda, sizin niyetinizin çocuk tarafından anlaşılır olmalısı önemlidir. Örneğin:
‘’Ben babanla konuşurken senin araya girerek bize bir şeyler söylemeye çalışman konuşacaklarımı unutturuyor. Seni dinleyemiyorum. Bizim konuşmamızın bitmesini beklersen, seni dinleyebiliriz.’’
BEN’Lİ MESAJ ÜRETELİM
Çocuklarınızın beğenmediğiniz bir davranışı karşısında düşünmemiz gerekenler:
—Beni ne üzdü?
—Çocuğumun davranışı karşısında nelerden endişe duyuyorum?
—Haklarım elimden mi alınıyor?
—Davranış karşısında gereksinimlerim mi çatışıyor?
Eğer çocuğunuzun davranışı tehlikeli ve zararlı değilse aslında hiç de umurunuzda olmayacaktır.
Mutfakta yemek hazırlıyorsunuz. Çocuklar odalarında gülerek keyifle şakalaşıp oyun oynuyorlar. Gürültüleri sizi rahatsız etmiyor. Hatta siz onların neşeli hallerinden keyif duyuyorsunuz. O sırada telefonunuz çalıyor. Şimdi sizin ihtiyaçlarınız ile gürültü çatışacak. Çünkü telefonun öteki ucunda söylenenleri iyi duyamıyorsunuz. Susmalarını isteyeceksiniz ama gürültü devam edecek, sinirleneceksiniz.
Olayda sizi kızdıran çocukların davranışı mı yoksa davranışlarının sonuçları mı?
O zaman çocuklara davranışları hakkında neler düşündüğünüzü söylerken, onların davranışlarının sonuçlarını değil, davranışın doğurduğu sonuçları söyleyin.
—Siz oyun oynarken çok mutluydunuz, ben de sesinizi duyunca çok mutlu oldum. Telefonum çalınca gürültüden karşı tarafı işitmekte güçlük çektim.’’ Burada davranışın doğurduğu sonuçlar üzerinde yoğunlaşma vardır.
BEN’Lİ MESAJ ÜRETME YÖNTEMLERİ
1. Sizinle çatışan davranışı tarif edin. (Suçlamayın.) ‘’Çarşıdayken oyuncak almam için ısrar ettiğinde ...’’
2. Davranışın sizin için doğurduğu sonuçlar hakkındaki duygularınızı belirtin. ‘’…sana bir şey oldu diye endişe ettim.’’
3. Sonucu belirtin. ‘’…yanımda yeterli param olmadığı için çok üzülüyorum.’’
Özetleyecek olursam; ben’li mesaj:
1. Davranış.
2. Duygu.
3. Sonuç. İçermekle birlikte, her zaman duygu içermeyebilir. Bazen davranış ve sonuç içerebilir, Örneği biraz açayım. Annenin telefonla konuşması örneğinde sadece davranış ve sonuç bulunuyor.
‘’Haberleri dinlemek istiyorum. Çok gürültü olduğu zaman televizyonun sesini duyamıyorum.’’
‘’ Oyuncakların halının üzerindeyken, halıyı süpüremiyorum.’’
Bazen davranış, duygu ve sonuç olabilir.
‘’Oyuncaklar oturma odasındayken babaannen takılıp düşecek diye korkuyorum.’’
ONA HİÇ KIZMAYACAK MIYIM?
Ben’li mesaj kızgınlıkla verilirse, sen’li mesaja dönüşebilir, ya da sen’li mesaj gibi algılanabilir. Biz burada ‘’Ben’li mesaj verirken çocuklara hiç kızmayın.’’ Demiyoruz. Zorluk kızgınlığın kontrol edilebilmesindedir. Sıklık derecesi önemlidir. Sıklıkla kullanıldığında şu sonuçlar ortaya çıkabilir:
1. Bazı çocuklar karakter olarak İntikam almaya ya da güç kazanmaya daha meyillidirler. Böylece amacı güçlenecektir. Kızdığımızda sizi kışkırtmakta başarılı olduğunu anlar. Bu davranışı yinelemekte gecikmez.
2. İletişim tıkanacaktır. Çocuk tehdit algılayacak, savunmaya geçmek için farklı yollar deneyecektir.
Çocuk ile anne-baba arasında karşılıklı saygı varsa ara sıra olabilecek kızgınlıklar iletişimi olumlu yönde etkileyerek, iletişimin gelişmesini sağlayacaktır. Çocuklar ile iletişimimizde karşılıklı sevgi ve saygı varsa:
1. Kızgınlığın sebebini fark edin.
2. Bu kızgınlığın çocuğunuzla daha iyi iletişim kurabilmenizi sağlayacak yollarını arayın.
BEN DİLİNİ KULLANIRKEN YAPILMAMASI GEREKENLER
• …………….yapmazsan ben SENİ SEVMEM.
• ……………gezmeye götürmem.’’ Gibi şartlı mesajlar verilmemelidir.
• Bir davranış sonucu verilecek ben’li mesajlarda nedenler açıklanmalıdır. Örn: saat 21:00 de yatmalısın.’’ Demek yerine çünkü……….şeklinde nedenleri anlatılmalıdır.
Ben’li mesajların kendi üzerimizde yoğunlaştığını, kimseyi suçlamadığını gördük.
Etkili iletişimde BEN’Lİ mesajları bir çizelge yolu ile açıklayacak olursak:
DURUM BEN’Lİ MESAJ
*Sizi dinlemesi için sizi dürtüyor. Defalarca bunu yapmamasını söylediniz. * Sanıyorum bana bir şey söylemek istiyorsun. Beni dürtüklemeden söylersen çok hoşuma gidecek.
* Ağlayarak size isteklerini yaptırmak istiyor. * Ağladığında ne söylediğini anlayamıyorum. Sustuktan sonra söylersen seni anlayabilirim.
* Televizyondaki onun için zararlı bir programı seyretmek için ısrar ediyor. * Ben de küçükken senin gibi ısrar etmiş ve seyretmiştim. Bütün gece uykum kaçtı.
Dördüncü makalemde ona değer vererek, saygı duyarak iletişim kurmayı açıklayacağım.
19 Aralık 2008
Emel ÖZDEMİR
Okul Öncesi Öğretmeni
iletişim
ben'li mesajlar
mesajlar
çocuk eğitim rehberi
anne babalar
Çocuklarla etkili iletişim kurmak için ‘’Ben’li mesajlarla konuşulmalıdır. Problemin kime ait olduğunu öğrendikten sonra çözümleyici dinlemenin öğrenilme aşamasına geçilir. Problem sahiplerinin kararlı olması, eğitimde doğru yolun izlendiğinin göstergesidir.
Sorun yaşanan bazı durumlardan biri; kimi ailenin çocuğunu dinlememesidir. Öylesine meşguldürler ki, çocuklarını duymazdan gelirler. Böyle durumlarda çocuk, kendisi ile ilgilenilmediğini, aile içinde önemsenmediğini düşünür. Kimi aile de ise çocuk ailesindeki konuşmanın bitmesini beklemeden söz hakkını elde etmek ister. Kendisine söz hakkı verilinceye kadar sürekli cümlesini tekrarlar. Ya da anne-babayı dürtüklemek sureti ile sözü dinleninceye kadar uğraşır. Bazen ise; anne-baba çocuğunun kendisini dinlemediğinden, kendileri konuşurken farklı uğraşlar içinde olduğundan yakınır. Anne-baba işitilmek istiyorsa, öncelikle dinlemeyi öğrenmelidir. Eğer sözünüze,
—Bunu gerçekten dinlemelisin.
—Şimdi beni dikkatle dinle! Diyerek başlamışsanız, çocuklarınız sizi dinlemeleri için eğitilmişlerdir.
ÇOCUĞUMU NASIL ETKİLEYEBİLİRİM?
Çocuklarla konuşurken SEN’Lİ ve BEN’Lİ mesajlar veririz. Bu adımdan sonra sırada çocuğunuzu etkilemek gelmektedir. Sen’li mesajlar çocuğu suçlama ve eleştirme içerir. Bu çocuğun kabahatli olması demektir. Sözlü saldırı anlamı taşır. Sonucunda çocuk, gerçekleri söylemek yerine kendini savunmak için inkar etmeyi öğrenir.
En iyi etkileme yöntemlerinden biri BEN’Lİ mesajların verilmesidir. Ben’li mesajlar, çocuğunuzun davranışı karşısında yaşadığınız duyguların ona anlatılmasıdır. Ses tonumuz çok önemlidir. Söze ‘’Ben’’ diye başlanır. Suçlama yoktur. Çocuğunuzu etkilemek için vereceğiniz mesajda, sizin niyetinizin çocuk tarafından anlaşılır olmalısı önemlidir. Örneğin:
‘’Ben babanla konuşurken senin araya girerek bize bir şeyler söylemeye çalışman konuşacaklarımı unutturuyor. Seni dinleyemiyorum. Bizim konuşmamızın bitmesini beklersen, seni dinleyebiliriz.’’
BEN’Lİ MESAJ ÜRETELİM
Çocuklarınızın beğenmediğiniz bir davranışı karşısında düşünmemiz gerekenler:
—Beni ne üzdü?
—Çocuğumun davranışı karşısında nelerden endişe duyuyorum?
—Haklarım elimden mi alınıyor?
—Davranış karşısında gereksinimlerim mi çatışıyor?
Eğer çocuğunuzun davranışı tehlikeli ve zararlı değilse aslında hiç de umurunuzda olmayacaktır.
Mutfakta yemek hazırlıyorsunuz. Çocuklar odalarında gülerek keyifle şakalaşıp oyun oynuyorlar. Gürültüleri sizi rahatsız etmiyor. Hatta siz onların neşeli hallerinden keyif duyuyorsunuz. O sırada telefonunuz çalıyor. Şimdi sizin ihtiyaçlarınız ile gürültü çatışacak. Çünkü telefonun öteki ucunda söylenenleri iyi duyamıyorsunuz. Susmalarını isteyeceksiniz ama gürültü devam edecek, sinirleneceksiniz.
Olayda sizi kızdıran çocukların davranışı mı yoksa davranışlarının sonuçları mı?
O zaman çocuklara davranışları hakkında neler düşündüğünüzü söylerken, onların davranışlarının sonuçlarını değil, davranışın doğurduğu sonuçları söyleyin.
—Siz oyun oynarken çok mutluydunuz, ben de sesinizi duyunca çok mutlu oldum. Telefonum çalınca gürültüden karşı tarafı işitmekte güçlük çektim.’’ Burada davranışın doğurduğu sonuçlar üzerinde yoğunlaşma vardır.
BEN’Lİ MESAJ ÜRETME YÖNTEMLERİ
1. Sizinle çatışan davranışı tarif edin. (Suçlamayın.) ‘’Çarşıdayken oyuncak almam için ısrar ettiğinde ...’’
2. Davranışın sizin için doğurduğu sonuçlar hakkındaki duygularınızı belirtin. ‘’…sana bir şey oldu diye endişe ettim.’’
3. Sonucu belirtin. ‘’…yanımda yeterli param olmadığı için çok üzülüyorum.’’
Özetleyecek olursam; ben’li mesaj:
1. Davranış.
2. Duygu.
3. Sonuç. İçermekle birlikte, her zaman duygu içermeyebilir. Bazen davranış ve sonuç içerebilir, Örneği biraz açayım. Annenin telefonla konuşması örneğinde sadece davranış ve sonuç bulunuyor.
‘’Haberleri dinlemek istiyorum. Çok gürültü olduğu zaman televizyonun sesini duyamıyorum.’’
‘’ Oyuncakların halının üzerindeyken, halıyı süpüremiyorum.’’
Bazen davranış, duygu ve sonuç olabilir.
‘’Oyuncaklar oturma odasındayken babaannen takılıp düşecek diye korkuyorum.’’
ONA HİÇ KIZMAYACAK MIYIM?
Ben’li mesaj kızgınlıkla verilirse, sen’li mesaja dönüşebilir, ya da sen’li mesaj gibi algılanabilir. Biz burada ‘’Ben’li mesaj verirken çocuklara hiç kızmayın.’’ Demiyoruz. Zorluk kızgınlığın kontrol edilebilmesindedir. Sıklık derecesi önemlidir. Sıklıkla kullanıldığında şu sonuçlar ortaya çıkabilir:
1. Bazı çocuklar karakter olarak İntikam almaya ya da güç kazanmaya daha meyillidirler. Böylece amacı güçlenecektir. Kızdığımızda sizi kışkırtmakta başarılı olduğunu anlar. Bu davranışı yinelemekte gecikmez.
2. İletişim tıkanacaktır. Çocuk tehdit algılayacak, savunmaya geçmek için farklı yollar deneyecektir.
Çocuk ile anne-baba arasında karşılıklı saygı varsa ara sıra olabilecek kızgınlıklar iletişimi olumlu yönde etkileyerek, iletişimin gelişmesini sağlayacaktır. Çocuklar ile iletişimimizde karşılıklı sevgi ve saygı varsa:
1. Kızgınlığın sebebini fark edin.
2. Bu kızgınlığın çocuğunuzla daha iyi iletişim kurabilmenizi sağlayacak yollarını arayın.
BEN DİLİNİ KULLANIRKEN YAPILMAMASI GEREKENLER
• …………….yapmazsan ben SENİ SEVMEM.
• ……………gezmeye götürmem.’’ Gibi şartlı mesajlar verilmemelidir.
• Bir davranış sonucu verilecek ben’li mesajlarda nedenler açıklanmalıdır. Örn: saat 21:00 de yatmalısın.’’ Demek yerine çünkü……….şeklinde nedenleri anlatılmalıdır.
Ben’li mesajların kendi üzerimizde yoğunlaştığını, kimseyi suçlamadığını gördük.
Etkili iletişimde BEN’Lİ mesajları bir çizelge yolu ile açıklayacak olursak:
DURUM BEN’Lİ MESAJ
*Sizi dinlemesi için sizi dürtüyor. Defalarca bunu yapmamasını söylediniz. * Sanıyorum bana bir şey söylemek istiyorsun. Beni dürtüklemeden söylersen çok hoşuma gidecek.
* Ağlayarak size isteklerini yaptırmak istiyor. * Ağladığında ne söylediğini anlayamıyorum. Sustuktan sonra söylersen seni anlayabilirim.
* Televizyondaki onun için zararlı bir programı seyretmek için ısrar ediyor. * Ben de küçükken senin gibi ısrar etmiş ve seyretmiştim. Bütün gece uykum kaçtı.
Dördüncü makalemde ona değer vererek, saygı duyarak iletişim kurmayı açıklayacağım.
19 Aralık 2008
Emel ÖZDEMİR
Okul Öncesi Öğretmeni
