İhmalin adı özgürlük olmasın
Pisikiyatri ve Hayat’ta son yıllarda çocuklarda hiper-aktivite tanısının arttığıyla ilgili bir haber yayınlandı (“bir öğretmenin düşüncesi – yaramaz çocukların ilaca değil disipline ihtiyacı var” adlı yazı).
Bu yazıda son yıllarda hiper-aktivite tanısı konulan ve bu yüzden ilaç kullanan çocuk sayısında artış olduğu haberi yer alıyordu.
Baskı ortamında yetişen anne babaların büyük bir kısmı kendilerine sağlanmayan özgürlük alanını çocukları için genişletmişlerdir. “Çocukları serbest kalmıştır.”
Çocuklar bir anlamda “sınırsız” / serbest bir ortamda büyümektedir. Kurallar yoktur. Çocuklar istedikleri gibi yaramazlık yapabilir. Yaramazlıkları bazen görmezlikten gelinmekte bazen de sadece “dur, yapma” diye uyarılıp üzerinde durulmamaktadır. Çocuk her şeyi yapabileceğini düşünmektedir.
Çocuğa özgürlük ortamı sağlamakla çocuğu serbest bırakmak arasında farklar vardır.
Çocuk kendi alanının içinde yalnız olduğunu, her şeyi yapabileceğini düşünmemelidir. Anne baba çocuğa sağladıkları özgürlük alanı içinde çocukla ilgilenmeli, çocuğu koruyup kollamalıdır.
Kuralsız yetişen çocuklarda sınır problemi olacaktır. Çocuk kendi sınırını belirlemekte zorlanacaktır. Başkalarının sınırlarını kolaylıkla ihlal edebileceğini düşünecektir.
Sınır problemi farklı biçimlerde ortaya çıkmaktadır.
Bayan C ile görüşmeye yeni başlamıştık. Görüşmelerimizde benim kendisine tavsiyelerde bulunmamı istiyordu. Bunun nedenini anlamak için sorular sorduğumda; çocukluk dönemi de dâhil olmak üzere kimsenin kendisine önerilerde bulunmadığını, söyledi. Anne babası Bayan C’ye çok güvenir ve onunla ilgilenmezlermiş. Çocukluğunda babasının dükkânını dağıttıklarını ve babasının hiç kızmadığını hatırladı. Annesinin de kendilerine kızdığına ilişkin bir şey hatırlamadığını söyledi. Bayan C’ye sınırları belirtilmemiş ve kendisi kendi haline bırakılmıştır.
Bazı anne babalar çocuklarının sınırına rahatça girmektedir. Bu kişilerin kendi sınırlarında da problem vardır.
Kendi sınır problemi olan anne babaların çocuklarına sınır koyması oldukça zordur. Çocuklarının bir sınırının olması gerektiğini kavramakta zorluk çekerler.
Bayan F. 34 yaşında olmasına rağmen annesi ile yatıyordu. Babası sanki annesini Bayan F ye emanet etmişti. Baba diğer odada tek başına uyuyordu. Bayan F. diğer 3 kardeşi gibi evlenmemişti, çocukları yoktu ve hiç çalışmamıştı. Ailenin en küçük çocuğuydu.
Bayan S. 17 yaşındaki oğluna karşı soğuk davranırken, bazen de gereğinden fazla yakın oluyordu. Birden tutarsız bir şekilde kapıyı çalmadan oğlunun odasına giriveriyordu. Bazen günlerce küs kalıyordu.
Soğuk ve uzak tavırları, sıcak ve yakın tavırları ile tutarsızlık gösteriyordu.
Baskıcı ailelerde yetişen ana-babaların dikkat etmesi gereken en önemli nokta, sınır ve kuralların sırf çocuğu sıkmak, rahatsız etmek için icat edilmediğidir. Gerekli sınır koyma ile keyfi gereksiz baskıcılık arasındaki ayrım iyi yapılmalıdır.
Özlem Boğoçlu
Sosyal Hizmet Uzmanı
Pisikiyatri ve Hayat’ta son yıllarda çocuklarda hiper-aktivite tanısının arttığıyla ilgili bir haber yayınlandı (“bir öğretmenin düşüncesi – yaramaz çocukların ilaca değil disipline ihtiyacı var” adlı yazı).
Bu yazıda son yıllarda hiper-aktivite tanısı konulan ve bu yüzden ilaç kullanan çocuk sayısında artış olduğu haberi yer alıyordu.
Baskı ortamında yetişen anne babaların büyük bir kısmı kendilerine sağlanmayan özgürlük alanını çocukları için genişletmişlerdir. “Çocukları serbest kalmıştır.”
Çocuklar bir anlamda “sınırsız” / serbest bir ortamda büyümektedir. Kurallar yoktur. Çocuklar istedikleri gibi yaramazlık yapabilir. Yaramazlıkları bazen görmezlikten gelinmekte bazen de sadece “dur, yapma” diye uyarılıp üzerinde durulmamaktadır. Çocuk her şeyi yapabileceğini düşünmektedir.
Çocuğa özgürlük ortamı sağlamakla çocuğu serbest bırakmak arasında farklar vardır.
Çocuk kendi alanının içinde yalnız olduğunu, her şeyi yapabileceğini düşünmemelidir. Anne baba çocuğa sağladıkları özgürlük alanı içinde çocukla ilgilenmeli, çocuğu koruyup kollamalıdır.
Kuralsız yetişen çocuklarda sınır problemi olacaktır. Çocuk kendi sınırını belirlemekte zorlanacaktır. Başkalarının sınırlarını kolaylıkla ihlal edebileceğini düşünecektir.
Sınır problemi farklı biçimlerde ortaya çıkmaktadır.
Bayan C ile görüşmeye yeni başlamıştık. Görüşmelerimizde benim kendisine tavsiyelerde bulunmamı istiyordu. Bunun nedenini anlamak için sorular sorduğumda; çocukluk dönemi de dâhil olmak üzere kimsenin kendisine önerilerde bulunmadığını, söyledi. Anne babası Bayan C’ye çok güvenir ve onunla ilgilenmezlermiş. Çocukluğunda babasının dükkânını dağıttıklarını ve babasının hiç kızmadığını hatırladı. Annesinin de kendilerine kızdığına ilişkin bir şey hatırlamadığını söyledi. Bayan C’ye sınırları belirtilmemiş ve kendisi kendi haline bırakılmıştır.
Bazı anne babalar çocuklarının sınırına rahatça girmektedir. Bu kişilerin kendi sınırlarında da problem vardır.
Kendi sınır problemi olan anne babaların çocuklarına sınır koyması oldukça zordur. Çocuklarının bir sınırının olması gerektiğini kavramakta zorluk çekerler.
Bayan F. 34 yaşında olmasına rağmen annesi ile yatıyordu. Babası sanki annesini Bayan F ye emanet etmişti. Baba diğer odada tek başına uyuyordu. Bayan F. diğer 3 kardeşi gibi evlenmemişti, çocukları yoktu ve hiç çalışmamıştı. Ailenin en küçük çocuğuydu.
Bayan S. 17 yaşındaki oğluna karşı soğuk davranırken, bazen de gereğinden fazla yakın oluyordu. Birden tutarsız bir şekilde kapıyı çalmadan oğlunun odasına giriveriyordu. Bazen günlerce küs kalıyordu.
Soğuk ve uzak tavırları, sıcak ve yakın tavırları ile tutarsızlık gösteriyordu.
Baskıcı ailelerde yetişen ana-babaların dikkat etmesi gereken en önemli nokta, sınır ve kuralların sırf çocuğu sıkmak, rahatsız etmek için icat edilmediğidir. Gerekli sınır koyma ile keyfi gereksiz baskıcılık arasındaki ayrım iyi yapılmalıdır.
Özlem Boğoçlu
Sosyal Hizmet Uzmanı