“de” nin Yazımı

[Ülkü Hoca]

a. Bulunma Durumu Eki Olan “-de'nin Yazımı”;


* Bir ek olduğu için kendinden önceki sözcüğe bitişik yazılır.

Örnek: Evde

* Kendinden önceki ünlü ve ünsüzlerin özelliklerine uygun olarak “-da, -de; -ta, -te” biçimlerine girebilir.

Örnek: Sokakta

* Özel adlardan sonra geldiğinde kesme işaretiyle (’) ayrılır.

Örnek: Ayşe’de

* Cümleden çıkardığımızda cümlenin yapısı ve anlamı bozulur.

Örnek: Kalemimi evde unuttum (Doğru cümle)

Kalemimi ev unuttum (Yapısı ve anlamı bozulmuş cümle)


b. Bağlaç Olan “de” nin Yazımı


Bağlaç olan “de”;

* Bir sözcük olduğu için her zaman ayrı yazılır.

Örnek:Toplantıya sen de katılır mısın?

* Yalnız “da, de” biçimi vardır, “ta, te” biçimi yoktur.

Örnek: Oyuncak ta dağıtıyorlarmış (Yanlış).

Oyuncak da dağıtıyorlarmış (Doğru).

* Cümleden çıkardığımızda cümlenin yapısında ve anlamında bozulma olmaz;ancak cümlenin anlamında biraz daralma, eksilme görülür. Çünkü “de” bağlacı da cümlelere çeşitli anlam incelikleri ve anlam zenginliği katar.


Örnek:Sokakta da oynayabilirim.

Sokakta oynayabilirim.


Not: Bu açıklamayı yapmamın sebebi; özellikle bağlaç olan "de" yi, "ta, te" biçiminde kullananların çoğunlukta olmasıdır.

 

[Cihan ÇAĞLAYAN]

“Kİ” NİN YAZIMI

· Sıfat yapım eki olan “ki” sözcüklere bitişik yazılır.

Kapıdaki adam herkesi tanıyordu.
Kitaptaki soruları çözmeye çalışıyordu.

· İlgi zamiri olan “ki” sözcüklere bitişik yazılır.

Senin kalemin yazmıyor; benimki yazıyor.
Arkadaşımınki çok kaliteli bir bilgisayar.

· Bağlaç olan “ki” sözcüklerden ayrı yazılır.

Bu saatte ara ki onu bulasın. Gel ki değişsin dünyam.
Anladım ki her işin başı sağlıkmış. Nisan ki en sevdiğim aydır benim.

UYARI 1: Bazı bağlaçların sonunda bulunan “ki” birleştiği sözcükle kalıplaşmıştır; o yüzden bitişik yazılır.
mademki, halbuki, oysaki, sanki…

UYARI 2: Aşağıdaki bağlaçlarda “ki” ayrı yazılır.
öyle ki, elbette ki, ne var ki, ne yazık ki, nasıl ki, neyse ki…

 

[Cihan ÇAĞLAYAN]

1. BÜYÜK HARFLERİN KULLANIMI

· Cümleler, dizeler büyük harfle başlar.

Yarın sınavımız var.
Öğretmen bize: “Zil, az önce çaldı.” dedi.

· Rakam, işaret ve ekle başlayan cümlenin ilk harfi büyük olmaz.

2002’de üniversiteden mezun oldum.
1990 yılında büyük ödüle layık görüldü.

· İki noktadan sonra gelen cümleler büyük harfle başlar.

Bu filmi seyrederken aklıma bir soru takıldı: Tüm bu kostümler nerede hazırlanıyor?

Not: İki noktadan sonra cümle değil de örnekler sıralanıyorsa veya açıklama yapılıyorsa sözcük küçük harfle başlar.

Fiiler çatısına göre ikiye ayrılır: öznesine göre ve nesnesine göre fiiler.
Dilimizdeki sözcük türlerinden bazıları şunlardır: isim, sıfat, zamir, fiil…

· Noktalı virgülden sonra büyük harfle başlanmaz.

Sizi bugün erken bırakabilirim; ama yarın bunu benden istemeyeceksiniz.

· Hitaplar büyük harfle başlar.

Canım Anneciğim, Sevgili Nesrin, Sayın Bakanım

· Özel adlar, özel adlara bağlı unvan adları büyük harfle başlar.

Reşat Nuri Güntekin, Muallim Naci, Karabaş, Osman Çavuş, Selver Hemşire, Hayriye Teyze, İlhan Amca, Fahriye Abla

UYARI 1: Unvan sıfatları özel adla kullanılmadığı zaman küçük harfle başlar.
Büyüyünce doktor olacakmış.
Yarın okulumuza müfettiş gelecekmiş.
Dersteyken müdür bey geldi ve açıklama yaptı.

UYARI 2: Akrabalık ilişkilerinde unvan sıfatları küçük harfle başlar.
Yarın Ayşe teyzeme gideceğiz. Onur, Kemal amcasını çok severdi.

· Kurum, kuruluş, gazete, dergi, kitap adlarının her sözcüğü büyük harfle başlar.

İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Türk Edebiyatı, Zaman, Sinekli Bakkal

· Millet, ırk, dil, din, mezhep, boy, kavim adları büyük harfle başlar.

Türkler, Fransız, İngilizce, İslamiyet, Katolik,

· Kıta, ülke, şehir, ilçe, semt, mahalle, cadde, sokak, dağ, deniz, göl, ırmak, ova adları büyük harfle başlar.

Avrupa, Türkiye, İstanbul, Fatih, Bulgurlu, Karadeniz Mahallesi, Erguvan Sokak, Ağrı Dağı, Karadeniz, Van Gölü, Yeşilırmak, Konya Ovası

· Yön adları özel adın önünde kullanılırsa büyük harfle, devamında kullanılırsa küçük harfle başlar.

Arkadaşım Kuzey Afrika’ya gitti.
Her yıl Afrika’nın kuzeyinde şenlik düzenlenir.

Bizim memleket Doğu Karadeniz’dedir.
Fındık Karadeniz’in doğusunda daha fazla yetişir.

Sıcaklıklar Güneydoğu Anadolu’da artacakmış.
Kuşlar Anadolu’nun güneydoğusuna göç etti.

UYARI 1: Yön adları; belli devletleri, ulusları, kültürleri karşıladığında büyük harfle başlar.
Bu yazınsal türler bize Batı’dan gelmiştir.
Birçok yazarımız Doğu felsefesinden etkilenmiştir.

· Ay, dünya, güneş sözcükleri astronomi terimi olarak kullanıldığında büyük harfle başlar.

Güneş sisteminde Ay, Dünya’nın etrafında döner.

UYARI 1: Bu sözcükler astronomi terimi olarak kullanılmadığında küçük harfle başlar.
Evimiz güneş görmüyor.
Bu olaydan sonra dünyası karardı.

· Yapı, yapıt adları büyük harfle başlar.

Galata Kulesi, Ankara Kalesi, Yıldız Sarayı, Boğaz Köprüsü, Manyas Kuş Cenneti

· Soru işareti (?), ünlem işareti (!), noktadan (.), sonra büyük harfle başlanır.

Hayret! Yine gelmeyecek mi? Mutlaka gelmeli. Gelmeyecekse çok üzülürüz.

 

[Emel Hoca]

EVET, HEP YAPTIĞIMIZ YANLIŞLAR.