Disiplin Nedir?
Genellikle disiplin denince anne ve babaların ilk aklına gelen kelime ceza ve ilgi denince anne ve babaların ilk aklına gelen şey çocukları şımartmak olmaktadır.Aslında disiplin; çocuklara istenilen davranışları öğrenmelerini sağlayarak onlara sorumluluk kazandırmak ve topluma uygun bireyler olarak yetişmelerini sağlamak anlamına gelmektedir.İlgi ise ihtiyacı olan sevgiyi çocuklara verebilmek için çocuklarınıza gösterdiğiniz bütün olumlu davranışları kapsar.
Çocuklarda istenen davranışları geliştirmenin ve istenmeyenleri ortadan kaldırmanın en etkili yolu, istenen davranışın ödüllendirilmesidir.Ödül her zaman maddi olmamalıdır.Sözel ve davranışsal ödüllerin maddi ödüllere göre daha fazla kullanılması gerekir.İstediğiniz davranışları sergilediğinde çocuğunuza sözel ödüller vermeniz (aferin, bravo gibi güzel sözler söylemeniz, gülümsemeniz, alkışlamanız, sarılmanız .. ) çocuğunuzun o davranışı tekrar yapmasını sağlayacaktır.
0-3 yaş döneminde her zaman çocuğunuzun yanında olabilirsiniz fakat 3 yaşından sonra çocuk bağımsızlığını kazanmaya başlar.O andan itibaren çocuğun sosyal gelişimi hızla ve durmadan ilerlemeye başlar.Artık çocuk öz bakım becerilerini (yemek yeme, giyinme, soyunma, temizlik, tuvalet gibi) kendi yapabilecek duruma gelmiştir. Çocuğun birey olmasını desteklemek için öz bakım becerilerini kendisinin karşılamasına izin vermemiz gerekir. Çocukların öz bakım becerilerini geliştirmeleri özdenetim ve sorumluluk duygusunu kazanmaları açısından da önem taşır.
Bu yüzden aile içerisindeki oluşturulacak olan kuralların da bu kazanımlar göz önünde bulundurularak belirlenmesi gerekir.Kuralların var olması disiplin için çok önemlidir çünkü disiplin kural demektir.
Kurallar belirlenirken çocuğa yapması ve yapmaması gereken şeyler net olarak açıklanmalıdır hatta bu kurallar bir kartona yazılıp (yaş grubuna göre üzerine kural ile ilgili resimler yapıştırılabilir ) çocuğun odasının duvarına asılabilir ve böylece çocuğun kuralları unuttuğunda hatırlaması sağlanabilir..Ayrıca anne ve babaların çocuklarının kişiliğini, kendi kişiliklerini, çocuklarının ihtiyaçlarını ve kendi ihtiyaçlarını çok iyi bilmeleri ve bu bilgilere göre bu kuralları oluşturmaları gerekmektedir.Unutmayalım ki her anne ve baba disiplinlerini oluştururken kendi anne ve babalarının disiplin anlayışlarından bazı miraslar getirirler .Bu yüzden anne ve babaların bu mirasları çok dikkatli kullanmaları gerekmektedir.Kuralları belirlerken anne babaların en çok dikkat etmesi gereken şey ise çocuğun yaş dönemidir.Oluşturulan kurallar çocuğun yaş dönemine uygun olmalıdır (örnegin 3 yaşındaki bir çocuğa oyuncaklarını oynadıktan sonra toplamak bir kural olabilirken 5 yaşındaki bir çocuk için masada ailece yemek yedikten sonra kendi tabağını mutfağa kaldırmak bir kural olarak öğretilebilir), yaş ilerledikçe kural sayısı da buna bağlı olarak artmalıdır.
Kurallar anne ve baba tarafından keyfi olarak değiştirilmemelidir.Kuralların değiştirilmesi çok zorunlu ise bunun nedeni mutlaka çocuğa açıklanmalıdır.Kuralları çocuklara uygulatma konusunda ise anne ve babalar işbirliği içinde ve aynı zamanda tutarlı ve kararlı olmalıdırlar.Eğer anne ve baba çocuğa farklı davranırlarsa ve kararlı olmazlarsa çocuk bunu kendi çıkarı için kullanacak , anne ve babasına farklı davranmaya başlayacaktır.Bu yüzden anne ve babanın ortak bir disiplin anlayışını benimsemesi gerekmektedir.
Anne ve babaların unutmaması gereken en önemli nokta ise koyulan kuralların yalnızca çocuklar için geçerli olmadığıdır.Çünkü çocuklar anne ve babalarını model alarak büyürler.Anne ve baba nasıl davranırsa çocuklarda aynı şekilde davranırlar.Unutmayın ki çocuklar anne ve babaların aynasıdırlar.
Bu nedenle ebeveynlerin çocuklarına örnek olmaları gerekmektedir.Çocuğunuzun sergilemesini istediğiniz bir davranışı anne ve baba olarak siz sergilemezseniz sizin bu davranışı çocuğunuzun yapmasını beklemeniz çok büyük bir haksızlıktır.
ÖRNEK : Yemek seçen ve masada yemek yemeyen bir annenin/babanın çocuğundan bütün yemekleri yemesini ve üstelik masada yemesini istemesi veya tırnak yiyen bir annenin/babanın çocuğundan tırnak yememesini istemesi gibi..
Bu nedenle anne ve babaların da evde koyulan kurallara MUTLAKA uymaları gerekmektedir.
ANNE VE BABALARA ÖNERİLER :
* Kuralları açık ve net bir şekilde çocuklarınıza açıklayın
*Koyduğunuz kurallara karşı tutarlı ve kararlı olun
*Kuralları oluştururken çocuklara da söz hakkı tanıyın
*Anne ve baba olarak ortak bir disiplin anlayışı belirleyin ve işbirliği içinde bu disiplini yürütün
*Anne ve baba olarak çocuklarınıza model olun ve koyulan kurallara sizde uyun
*Kuralları belirlerken çocugun yaşını ve kişilik yapısını mutlaka göz önünde bulundurun
*Disiplin ve kurallar konusunda çok katı olmayın ve gerektiğinde esnek davranın
* Kurallara uyduğunda çocuğunuzu ödüllendirin, sözel ödülleri maddi ödüllere tercih edin J
*Çocuğunuza ‘şunu yapma’, ‘bunu yapma’ demek yerine yapmasını istediğiniz davranışları anlatın
*Kurallara uymadığında davranışlarının sonuçlarını yaşamasına izin verin ve onu sevdiği bir etkinlikten mahrum bırakın
*Çocugunuza karşı dayak kullanmayın unutmayın ki dayak geçici bir çözümdür.
*Büyükanne ve büyükbabaları uyguladığınız disiplin konusunda mutlaka bilgilendirin unutmayın ki onlar gittikten sonra çocuklarınızla baş başa kalan sizler oluyorsunuz.
PSİKOLOJİK DANIŞMAN BEGÜM KODALAK
Kaynak: Ekol Psikolojik ve Pedagojik Danmanlk ve Eitim Merkezi