AŞIRI HAREKETLİ (HYPERACTİVE) ÇOCUKLARI İÇİN
NELER YAPILABİLİR?
NELER YAPILABİLİR?
• Okulda,evde aktif işlere yönlendirebilirler. Örneğin: Sandalyeleri yerine koyma, yerde bulunan eşyaları toplama, oyuncakları sınıflandırarak ayrı sepetlere koyma, toz alma gibi işlerin yaptırılması enerjilerinin olumlu yönde harcanmasını sağlar.
• Bu türden görevler ile bu çocuklar, yaşıtları ile işbirliği yapabilirler,ancak katı kurallar, bu çocukların amaçsız koşturmasına, kural dışına çıkmasına sebep olabilmektedir. Örneğin: “Yapma, karıştırma, sus, çok konuştun, yerine otur, neden vurdun?” gibi onun ensesinin dibinde gezinmek yerine, istenilen davranışta bulunan çocukların davranışlarını ve yaptıklarını görerek:”Yerinize oturduğunuz için teşekkür ederim. Halka olup bekleyen Ayşe, Hale, Mehmet…. beni çok mutlu etti, Gül, parmak kaldırarak arkadaşlarının hakkına saygı gösterdiğini görüyorum. Bu yüzden ilk konuşma hakkı senin olsun. Arkadaşının canı acımış. Çok üzülmüş. Seni de sinirli görüyorum. Seni çok heyecanlanmış görüyorum. Bu durumun giderilmesi için neler yapabiliriz?’’ gibi konuşmalar ile onu anladığınızı ifade ederseniz sınıf içinde olumlu davranışlar geliştirdiğini,istenilen davranışta bulunma gayreti içinde olduğunu, kendisinin de övgü almak ve beğenilmek için çaba harcadığını fark etmeye başlarsınız.
• Sakinleştiklerinin, enerjilerinin bittiğinin görülmesi nadir durumlardandır. Sakin bir şekilde cevap vermek, onların da sakinleşmesini sağlayabilir.
• İşlerini iyi şekilde yapabilmeleri için yardım gerekebilir.
• Bu çocuklara yüksek enerji isteyen oyunlar oynatmak gereklidir.
• Aşırı hareketli çocuğa, bir iş verildiğinde tek tek söylenmeli, bitirmesi için ısrar ile teşvik edilmelidir.
• Dikkat süresini arttıracak oyunlar oynanması faydalı olmaktadır.
• Oyunda başlangıçta fazla talimat verilmemeli, zaman içinde talimat sayısı yavaş yavaş arttırılmalıdır. Örneğin: ‘’Emirlere uy’’ oyunu oynanarak,‘’Şimdi beni dikkatle dinlemeni istiyorum. Konuşmam bittiğinde, söylediklerimi sırası ile yapman için sana ‘Başla’ diyeceğim. Hazır mısın? Sandalyenden kalk, masanın etrafında bir gez dolaş, koşarak yerine otur.’’ Bütün bunlar yavaş yavaş, tek tek söylenmeli, iki emirli cümle ile başlanmalı, başardıkça emir cümleleri çoğaltılmalıdır.
• Uygun mekan varsa tuvalete geliş- gidişlerde bireysel olarak belirli bir mesafeyi koşarak gelip-gitmesi sağlanabilir.Bu durumu görerek koşmak isteyen diğer çocuklara da ona verilen koşmanın yarısı verilerek enerji harcamalarına yardım edilebilir.
• Tehlikeli olan durumları sıkça yaşadığı, kendine engel olamadığı için kendisine hitaben değil, grupta: “ ‘Muzlar Gurubu’ dramayı birbirlerine çarpmadan tamamladılar. Onları kutlamalıyız. Böylece yaşanabilecek kazayı da önlemiş oldular. Şimdi tartışalım. Çarpsaydık,düşseydik,masadan atlasaydık,birbirimizi itseydik, bloğu atsaydık vs.. neler olabilirdi? “gibi cümlelerle olabilecek tehlikeli durumlar tartışılır.
• Öykü ve masal anlatılırken de bu çocuklar yerlerinde duramazlar. Dikkatleri kısa olduğu için çevrelerindeki farklı şeylerle ilgilenirler. Dolayısı ile arkadaşlarının da dikkatlerinin dağılmasına neden olurlar.Böyle bir durumda-onları uyarmak, beklentileri olan dikkat çekmeyi başarmaları ve istediklerinin olması anlamı taşıyacağı için- istenilen şekilde dinlemeyi gerçekleştiren çocuklar üzerinde yoğunlaşılmalıdır.Bu yoğunlaşma,onların üzerinde olumlu etki yapacaktır. Kendileri de doğru davranışlar sergiledikleri taktirde övgü alabileceklerini öğrenecekler, öğretmen de sınıf içi hakimiyetinde daha sakin,yorulmadan,gerginlik yaşamadan etkinliğini tamamlamış olacaktır.
O HALDE EĞİTİMDE YAPILAN YANLIŞLARI ÖZETLERSEK:
• Yaptığı yanlışlıklar karşısında sık sık uyarılması,
• Hikaye dinlerken nasıl durması gerektiğinin kızarak anlatılması,
• Sürekli öğretmenin yanında oturmasının istenmesi, (Bu durum, diğer çocukların da çok istediği bir davranış biçimidir. Sınıftaki hyperactive çocuğu kontrol edeyim derken, sırf öğretmenin yanında oturmak için aşırı hareketli çocuğun yaptığı davranışları yapan çocuk sayısında artış olacağı unutulmamalıdır.)
• Enerjisini harcaması için uygun ortamın sağlanmaması,
• Tenkit edilmesi, horlanması, küçük düşürücü sözler söylenmesi,
• Tehditler edilmesi. Örneğin: “………..yaparsan seni müdüre götürürüm, okuldan atarım. Oyuna almam. Sınıftan atarım.” vs…
Kısaca özetleyecek olursak:
Asıl amacı ilgi merkezi olmak olan, ancak yerinde durmakta güçlük çeken, elinden gelse düz duvara bile tırmanacak enerjiye sahip bu çocuklara kurallar: ‘’Dur, sus, yapma, gitme, vurma’’sözleri ile değil, arkadaşlarının yapacağı olumlu, istendik davranışların övülmesi ile benimsetilebilir.
Emel Özdemir
Okul Öncesi Öğretmeni.
Yararlanılan kaynak: Heyecan Bozukluğu Olan Çocuklar
Karatepe Yayınları
Hasan Karatepe