İkinci Bahar
Altmış yaşını aşmış bir çok kişinin geçmiş yaşantıları birbirinden oldukça farklıdır. Yaşamlarındaki deneyimleri, sağlık durumları, mali durumları, eğitim durumları, aile desteği ve dini inanışlar yaşlılık dönemindeki ruhsal durumun belirleyicileridir. Rollerin değişmesi, sevilenlerin kayıpları, hayatın en büyük sorularından biri olan ölümün yaklaşmış olması, kişilerde boşlukta olma hissini yaratabilir. Bütün bunların yanında yeni rollerin alınması, emeklilik dönemi ve dinlenme, farklı yeni destekler ve yeni eğilimler edinme kişiye bu yaş döneminde huzurlu hissetmesinde de yardımcı olacaktır. Teknik olanakların ve tıbbın gelişmesi yaşamın uzamasına sebep olmuş ve yaşlılık dönemi uzamıştır. Kişi bu dönemi çatışmalı ve sıkıntılı yaşıyorsa keyifli geçirilmesi öngörülen bu son dönemler, kaygıyla daha da zor katlanılması gereken bir durum haline gelebilir.
Yaşla birlikte eylemlerde zorlanma veya yavaşlama, düşünme süreçlerinde yavaşlama, hafızada problemler görülmesine rağmen, kişinin yaşamış olduğu olaylar sonrasında kazanmış olduğu tecrübeler ona daha uygun seçimler yapmasına, daha olgun davranmasına imkan sağlayacaktır. Yaşlılığın “Bilgelik” dönemi olarak da görülebilmesi, yaşadıkları tecrübelerin onlara kazandırmış olduğu olgunluğun takdir edilmesi onlara tatmin duygusu yaşatacaktır.
Eski rollerin kaybedilmesi onlara yeni rollerin kazanılmasına sebebiyet tanımıştır. Yaş ilerledikçe, çocukların evlenmesi, evden ayrılması, kısaca çocukların büyüyüp evden ayrılması kişileri yalnızlık hissetmeye sürükleyebilir. Fakat bu durum kendilerinin yeni rollere bürünmelerine yol açar . “Büyükanne”, ve “büyükbaba” olma hali vardır ve bu rol değişimi, bir zenginlik katmaktadır.
Bu dönemde kişiliğin değişmesi de söz konusu olabilir. Yaş ilerledikçe kişiliklerde daha katı, esnekliği az olan bir hal olabilir.Hayatlarında karşılaştıkları yeni olaylara bu sebeplerden kolayca adapte olamayabilirler. Yılların getirmiş olduğu alışkanlıklar ve kendi bildiğinin doğruluğundan şaşmayan düşünce yapısı, yeni roller söz konusu olduğu zaman sıkıntı yaratabilir. Yaşla birlikte gelen bir takım başka sorunların yanında kişi bunlarla baş etmekte zorlanabilir.Bu durumlarda bir uzmandan yardım almak iyi gelebilir.
İlerleyen dönemlerde sağlığın kötüye gitmesi de kişilerin çoğunlukla yaşlılıktan korkmalarına sebebiyet vermektedir. Hareketlerin ve düşünce yapısının yavaşlamasına ilaveten, metabolizmanın yavaşlaması, cinsel hayatta durulma, menopoz, ve bir takım yaşla birlikte görülen doğal gelişim olayları görülebilir. Bu doğal gelişmelerin üzerine hastalıklar (örneğin Alzheimer, Demans..) da eklendiği zaman kişi kendini huzursuz hisseder ve normal hayatını devam ettirmede sıkıntılar çeker. Kişiler eğer yaşlılık dönemi öncesinde, bu doğal gelişim hakkında bilgilendirilirse yaşadığı sıkıntılar daha az olacaktır. İlerleyen yaşlarında hızlı yürüyemediğini, eskisi gibi hatırlayamadığını gören kişi, bununla yüzleşmeyi beklemediği için korkuya kapılacaktır. Halbuki bunun doğal gelişim olduğu bilindiği zaman bu etki olmayacaktır ve yaşlılığın keyifli yönlerine odaklanmak daha mümkün olacaktır. Kişiler bu sıkıntı ve korkulara düştükleri zaman uzmanlardan yardım alarak durum hakkında bilgi ve destek alınca daha da rahatlayacaklardır. Sadece kendi sağlığının kötüye gitmesi değil, yakınlarının ve eşinin de sağlığı aynı şekilde kaygı yaratabilir. Hatta daha ileriki yaşlarda yakınlarının kayıpları, kişileri hem onlar için üzülmeye, hem de kendi hayatı ve varlığı hakkında düşünmeye yol açacak ve haklı bir kaygı yaratacaktır. Elbette ki bu tüm insanların başına gelecek, gelişimin doğal bir sonucudur. Özellikle eşin ölümüyle yalnız kalma, kişilerde depresif bir duygu haline girmeyle sonuçlanabilir. Kayıp fikriyle baş etmek,özellikle yalnızken, hiç kolay olmadığından böyle bir durumda destek alınması çok faydalı olacaktır.
Emekliliğe ayrılınca bazı kişilerde bir rahatlama görüldüğü gibi, bazılarında bir çöküş görülebilir. Emekliliği, mevkinin elinden alınması, maddi açıdan düşüş, yeteneklerde azalma ve işi bırakmak zorunda olma, daha çok boş vakit ve yapacak hiçbir şeyin olmadığı bir zaman dilimi olarak gören bir kimse, emekli olduğu zaman çöküş yaşayabilir. Fakat emeklilik dönemi, kendine daha çok vakit ayırma, aile ile daha çok vakit geçirme, yeni uğraşılar edinme ve kendini geliştirme imkanlarının artması olarak algılandığı zaman iple çekilen bir durum olarak da görülebilir.
Hayatın her damlasından zevk almak, ailenin, varolmanın, yaşamın tadını çıkarmak, bunları yılların getirdiği olgunluk ve tecrübeyle yaşamak ancak bu dönemde mümkün olabilir. Kişi çalıştığı dönemlerde yapamadığı aktiviteleri bu dönemde yaparak daha fazla tatmin olabilir, yorulmadan daha az stres altında daha keyifli bir hayat sürebilir. Bunların gerçekleştirilebilmesi ve sıkıntı altında ezilmemesi için bu kaygıların giderilmesi, kişin doğal süreçler hakkında bilgilendirilmesi ve destek alması olumlu olacaktır. Kişinin gelecekte başına gelebilecek gelişmelerden haberinin olması,ona karşılaştığı bir olayda şaşkınlığa düşmeden, problemle nasıl başa çıkabileceğini öğretecek ve kaygısını azalacaktır.
Psikolog Derya Leblebicioğlu
Kaynak: //www.ekolpsikoloji.com/makaleler-detay.asp?id=2
Altmış yaşını aşmış bir çok kişinin geçmiş yaşantıları birbirinden oldukça farklıdır. Yaşamlarındaki deneyimleri, sağlık durumları, mali durumları, eğitim durumları, aile desteği ve dini inanışlar yaşlılık dönemindeki ruhsal durumun belirleyicileridir. Rollerin değişmesi, sevilenlerin kayıpları, hayatın en büyük sorularından biri olan ölümün yaklaşmış olması, kişilerde boşlukta olma hissini yaratabilir. Bütün bunların yanında yeni rollerin alınması, emeklilik dönemi ve dinlenme, farklı yeni destekler ve yeni eğilimler edinme kişiye bu yaş döneminde huzurlu hissetmesinde de yardımcı olacaktır. Teknik olanakların ve tıbbın gelişmesi yaşamın uzamasına sebep olmuş ve yaşlılık dönemi uzamıştır. Kişi bu dönemi çatışmalı ve sıkıntılı yaşıyorsa keyifli geçirilmesi öngörülen bu son dönemler, kaygıyla daha da zor katlanılması gereken bir durum haline gelebilir.
Yaşla birlikte eylemlerde zorlanma veya yavaşlama, düşünme süreçlerinde yavaşlama, hafızada problemler görülmesine rağmen, kişinin yaşamış olduğu olaylar sonrasında kazanmış olduğu tecrübeler ona daha uygun seçimler yapmasına, daha olgun davranmasına imkan sağlayacaktır. Yaşlılığın “Bilgelik” dönemi olarak da görülebilmesi, yaşadıkları tecrübelerin onlara kazandırmış olduğu olgunluğun takdir edilmesi onlara tatmin duygusu yaşatacaktır.
Eski rollerin kaybedilmesi onlara yeni rollerin kazanılmasına sebebiyet tanımıştır. Yaş ilerledikçe, çocukların evlenmesi, evden ayrılması, kısaca çocukların büyüyüp evden ayrılması kişileri yalnızlık hissetmeye sürükleyebilir. Fakat bu durum kendilerinin yeni rollere bürünmelerine yol açar . “Büyükanne”, ve “büyükbaba” olma hali vardır ve bu rol değişimi, bir zenginlik katmaktadır.
Bu dönemde kişiliğin değişmesi de söz konusu olabilir. Yaş ilerledikçe kişiliklerde daha katı, esnekliği az olan bir hal olabilir.Hayatlarında karşılaştıkları yeni olaylara bu sebeplerden kolayca adapte olamayabilirler. Yılların getirmiş olduğu alışkanlıklar ve kendi bildiğinin doğruluğundan şaşmayan düşünce yapısı, yeni roller söz konusu olduğu zaman sıkıntı yaratabilir. Yaşla birlikte gelen bir takım başka sorunların yanında kişi bunlarla baş etmekte zorlanabilir.Bu durumlarda bir uzmandan yardım almak iyi gelebilir.
İlerleyen dönemlerde sağlığın kötüye gitmesi de kişilerin çoğunlukla yaşlılıktan korkmalarına sebebiyet vermektedir. Hareketlerin ve düşünce yapısının yavaşlamasına ilaveten, metabolizmanın yavaşlaması, cinsel hayatta durulma, menopoz, ve bir takım yaşla birlikte görülen doğal gelişim olayları görülebilir. Bu doğal gelişmelerin üzerine hastalıklar (örneğin Alzheimer, Demans..) da eklendiği zaman kişi kendini huzursuz hisseder ve normal hayatını devam ettirmede sıkıntılar çeker. Kişiler eğer yaşlılık dönemi öncesinde, bu doğal gelişim hakkında bilgilendirilirse yaşadığı sıkıntılar daha az olacaktır. İlerleyen yaşlarında hızlı yürüyemediğini, eskisi gibi hatırlayamadığını gören kişi, bununla yüzleşmeyi beklemediği için korkuya kapılacaktır. Halbuki bunun doğal gelişim olduğu bilindiği zaman bu etki olmayacaktır ve yaşlılığın keyifli yönlerine odaklanmak daha mümkün olacaktır. Kişiler bu sıkıntı ve korkulara düştükleri zaman uzmanlardan yardım alarak durum hakkında bilgi ve destek alınca daha da rahatlayacaklardır. Sadece kendi sağlığının kötüye gitmesi değil, yakınlarının ve eşinin de sağlığı aynı şekilde kaygı yaratabilir. Hatta daha ileriki yaşlarda yakınlarının kayıpları, kişileri hem onlar için üzülmeye, hem de kendi hayatı ve varlığı hakkında düşünmeye yol açacak ve haklı bir kaygı yaratacaktır. Elbette ki bu tüm insanların başına gelecek, gelişimin doğal bir sonucudur. Özellikle eşin ölümüyle yalnız kalma, kişilerde depresif bir duygu haline girmeyle sonuçlanabilir. Kayıp fikriyle baş etmek,özellikle yalnızken, hiç kolay olmadığından böyle bir durumda destek alınması çok faydalı olacaktır.
Emekliliğe ayrılınca bazı kişilerde bir rahatlama görüldüğü gibi, bazılarında bir çöküş görülebilir. Emekliliği, mevkinin elinden alınması, maddi açıdan düşüş, yeteneklerde azalma ve işi bırakmak zorunda olma, daha çok boş vakit ve yapacak hiçbir şeyin olmadığı bir zaman dilimi olarak gören bir kimse, emekli olduğu zaman çöküş yaşayabilir. Fakat emeklilik dönemi, kendine daha çok vakit ayırma, aile ile daha çok vakit geçirme, yeni uğraşılar edinme ve kendini geliştirme imkanlarının artması olarak algılandığı zaman iple çekilen bir durum olarak da görülebilir.
Hayatın her damlasından zevk almak, ailenin, varolmanın, yaşamın tadını çıkarmak, bunları yılların getirdiği olgunluk ve tecrübeyle yaşamak ancak bu dönemde mümkün olabilir. Kişi çalıştığı dönemlerde yapamadığı aktiviteleri bu dönemde yaparak daha fazla tatmin olabilir, yorulmadan daha az stres altında daha keyifli bir hayat sürebilir. Bunların gerçekleştirilebilmesi ve sıkıntı altında ezilmemesi için bu kaygıların giderilmesi, kişin doğal süreçler hakkında bilgilendirilmesi ve destek alması olumlu olacaktır. Kişinin gelecekte başına gelebilecek gelişmelerden haberinin olması,ona karşılaştığı bir olayda şaşkınlığa düşmeden, problemle nasıl başa çıkabileceğini öğretecek ve kaygısını azalacaktır.
Psikolog Derya Leblebicioğlu
Kaynak: //www.ekolpsikoloji.com/makaleler-detay.asp?id=2